Ambhora

अंभोरा

नागपूरपासून ६५ किमी अंतरावर वैणगंगा नदीच्या किनाऱ्यावर वसलेले अंभोरा हे एक मनोहर आध्यात्मिक स्थळ आहे. येथे असलेलं चैतन्येश्वर मंदिर एक प्राचीन देवस्थान आहे आणि या गावाचे प्रमुख आकर्षण आहे. येथे वैणगंगा, कन्हन, आम, कोलारी, आणि मुरझा अशा पाच नद्या एकत्र येतात.

अंभोरा आपल्या धार्मिक वातावरण, रोमांचक दंतकथा, आणि निसर्ग सौंदर्यसाठी प्रसिद्ध आहे. नदीच्या किनाऱ्यावर बसून शांततेचा अनुभव घेणं, आणि या स्थळांचे ऐतिहासिक आणि धार्मिक महत्त्व समजून घेणे, हा एक अविस्मरणीय अनुभव ठरू शकतो. अंभोरा हे एक असे पवित्र ठिकाण आहे जे भक्तांना दैवी आशीर्वाद आणि मानसिक शांती मिळवण्यासाठी आदर्श आहे.

इतिहास

अंभोरा मंदिर भगवान शंकराला समर्पित असून ते चैतन्येश्वर मंदिर म्हणूनही ओळखले जाते. या मंदिराचा हिंदू पुराणांमध्ये विशेष उल्लेख आढळतो. असे म्हणतात की प्राचीन काळात ऋषी येथे तपश्चर्या करत असत. येथे भगवान शंकराची दिव्य उपस्थिती असल्याचेही मानले जाते, त्यामुळे हे महत्त्वाचे तीर्थस्थान आहे.

येथे दोन नद्यांचा संगम असल्यामुळे या ठिकाणाला विशेष पावित्र्य प्राप्त झाले आहे. असे मानले जाते की या पवित्र जलात स्नान केल्याने पापक्षालन होते. मंदिराची निर्मिती अनेक शतकांपूर्वी झालेली आहे. या मंदिरावर मराठा काळाच्या आणि स्थानिक राजवटींच्या स्थापत्यशैलीचा प्रभाव दिसून येतो. अनेक राजांनी आणि धार्मिक दात्यांनी या मंदिराच्या जतनासाठी योगदान दिले आहे. हे मंदिर नागरा शैलीतील पारंपरिक स्थापत्यशास्त्राचे उत्तम उदाहरण असून येथे भाविक आणि पर्यटक वर्षभर भेट देतात.

मंदिर संकुल

अंभोरा मंदिर हे पवित्र आणि आध्यात्मिक ठिकाण आहे. हे मंदिर पाच नद्यांच्या संगमावर वसलेले असल्यामुळे येथे अत्यंत शांत आणि भक्तिमय वातावरण असते. भगवान शंकराचे हे मंदिर एक महत्त्वाचे तीर्थस्थान आहे. मंदिराच्या परिसराला ऐतिहासिक आणि धार्मिक महत्त्व लाभले आहे.

येथील वास्तुशिल्प पारंपरिक हिंदू स्थापत्यशैलीचे उत्तम उदाहरण आहे. मंदिरातील कोरीव खांब, सुंदर मूर्ती आणि गर्भगृहातून प्रकटणारी दिव्यता भाविकांना भक्तिरसात न्हाऊन काढते. मंदिराचा परिसर मोठा आणि विस्तीर्ण आहे, त्यामुळे भाविकांना प्रार्थना, ध्यान आणि आध्यात्मिक चर्चेसाठी शांत जागा मिळते.

येथील घाट हे मंदिराच्या मुख्य आकर्षणांपैकी एक आहेत. येथे यात्रेकरू धार्मिक विधी पार पाडतात आणि पवित्र जलात स्नान करतात. महाशिवरात्री आणि कार्तिक पौर्णिमेला येथे मोठे धार्मिक सोहळे होतात. मंदिराच्या आजूबाजूला इतर देवतांची छोटी मंदिरे आहेत, त्यामुळे संपूर्ण परिसर अधिक पवित्र वाटतो. नद्यांच्या प्रवाहासोबत घुमणारे मंत्रोच्चार आणि निसर्गातील शांती यामुळे येथे आगळीवेगळी आध्यात्मिक अनुभूती मिळते.

भारताचा पहिला केबल-स्टेड ब्रिज: एक वास्तुशिल्प चमत्कार

अंभोराच्या ऐतिहासिक आणि धार्मिक सौंदर्यात भर घालणारा एक आधुनिक चमत्कार म्हणजे भारताचा पहिला केबल-स्टे ब्रिज! हा भव्य पूल नदीवर उंच उभा असून नागपूर आणि भंडारा जिल्ह्यांना जोडतो. केवळ वाहतुकीसाठीच नव्हे, तर हा एक प्रमुख पर्यटक आकर्षणस्थळही बनला आहे. या पुलावर एक खास स्काय गॅलरी आहे. येथून नदीचा विस्तीर्ण प्रवाह आणि सभोवतालची हिरवाई यांचे मनमोहक दृश्य पाहता येते. निसर्गप्रेमी आणि छायाचित्रकारांसाठी हे ठिकाण स्वर्गासारखे आहे.

संध्याकाळच्या वेळी पुलावरून दिसणारा सूर्यास्ताचा नजारा अत्यंत देखणा असतो. रात्री पुलावर लागणारे दिवे संपूर्ण परिसराला अलौकिक सौंदर्य देतात. हा पूल अंभोऱ्याच्या आध्यात्मिक आणि निसर्गरम्य वातावरणात आधुनिकतेची एक वेगळीच जोड देतो.

धार्मिक विधी आणि उत्सव

अंभोरा मधील सर्वात उत्साही काळ हा महाशिवरात्रीचा असतो. या दिवशी संपूर्ण मंदिर परिसर भक्तिभावाने न्हाऊन निघतो. महाराष्ट्रभरातून हजारो भक्त येथे एकत्र येतात. संपूर्ण रात्र जागरण, विशेष पूजाअर्चा आणि भजन-कीर्तनाने गजबजलेली असते. मंदिरी लावलेले दीप, मंत्रोच्चार आणि भक्तांच्या ओथंबलेल्या श्रद्धेमुळे येथे एक अनोखी आध्यात्मिक ऊर्जा निर्माण होते. हा सोहळा अनुभवणाऱ्या प्रत्येकासाठी तो अविस्मरणीय ठरतो.

श्रावण महिन्यातही येथे भक्तांची मोठी गर्दी असते. भाविक शिवलिंगावर दूध आणि पाणी अर्पण करून अभिषेक करतात. या महिन्यात मंदिरात विशेष धार्मिक विधी पार पडतात. वातावरण भक्तिमय होते आणि मंदिरात अखंड नाम जप ऐकू येतो.

धार्मिक सणांव्यतिरिक्त अंभोऱ्यात स्थानिक जत्रा आणि बरेच सांस्कृतिक कार्यक्रमही होतात. या जत्रांमुळे गावाला वेगळेच चैतन्य प्राप्त होते. पारंपरिक लोककला, भक्तिगीते आणि विविध धार्मिक कार्यक्रमांमुळे येथे श्रद्धा आणि परंपरेचा सुंदर मिलाफ पाहायला मिळतो. येथे आल्यावर भक्तांना केवळ दर्शनाचा नव्हे, तर एक वेगळ्या आध्यात्मिक प्रवासाचा अनुभव मिळतो.

भेट देण्यासाठी योग्य काळ

अंभोरा संपूर्ण वर्षभर भेट देण्यायोग्य असला तरी, त्यात ऑक्टोबर ते मार्च ह्या कालावधीत भेट देणे उत्तम असते. या महिन्यांमध्ये हवामान सुखद आणि आरामदायक असते, ज्यामुळे पर्यटकांना मंदिर, नदीकिनारे आणि आसपासची इतर पर्यटन स्थळे आरामात पाहता येतात.

ज्यांना आध्यात्मिक वातावरण अनुभवयाचे असेल, त्यांच्यासाठी महाशिवरात्रि (फेब्रुवारी/मार्च) किंवा श्रावण महिन्यामध्ये (जुलै-ऑगस्ट) भेट देणे योग्य ठरते. त्या वेळेस गावात धार्मिक मिरवणुका, भव्य सजावट आणि भक्तिरसाने भरलेले वातावरण असते.

कसे पोहोचाल ?

अंभोरा महाराष्ट्रातील प्रमुख शहरांशी उत्तम प्रकारे जोडलेले आहे. येथे हवाई, रेल्वे आणि रस्तेमार्गाने सहज पोहोचता येते. सर्वात जवळचे विमानतळ नागपूरमधील डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ आहे. हे सुमारे ८३ किलोमीटर अंतरावर आहे. विमानतळावरून टॅक्सी आणि बसद्वारे अंभोऱ्यापर्यंत जाता येते.

रेल्वेने प्रवास करणाऱ्यांसाठी नागपूर जंक्शन हे सर्वात सोयीस्कर स्थानक आहे. हे अंभोऱ्यापासून ७७ किलोमीटरवर आहे. नागपूर हे महत्त्वाचे रेल्वे केंद्र असल्याने मुंबई, पुणे, हैदराबाद आणि इतर शहरांशी उत्तम जोडणी आहे.

रस्त्याने प्रवास करणाऱ्यांसाठीही उत्तम सुविधा आहेत. नागपूरहून NH-53 मार्गे सुमारे ६५ किलोमीटर प्रवास करून अंभोरा गाठता येते. भंडाऱ्याहून हे अंतर सुमारे ३५ किलोमीटर आहे. पुणे सुमारे ७०० किलोमीटरवर तर मुंबई सुमारे ८५० किलोमीटरवर आहे. महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाच्या नियमित बससेवा उपलब्ध आहेत. खासगी टॅक्सी आणि स्वतःच्या वाहनाने प्रवास करण्याचा पर्यायही सोयीस्कर आहे. चांगल्या रस्तेमुळे प्रवास आरामदायक होतो.

आसपासची पर्यटन स्थळे

अंभोरा केवळ चैतन्येश्वर मंदिरासाठी प्रसिद्ध नाही, तर येथील आसपासची ठिकाणेही इतिहास, निसर्ग आणि आध्यात्मिकतेचा सुंदर संगम सादर करतात. या परिसरात अनेक आकर्षक स्थळे आहेत, जी प्रवासाचा आनंद द्विगुणित करतात. अंभोऱ्यापासून सुमारे ५० किलोमीटर अंतरावर पारडसिंगा किल्ला आहे. हा ऐतिहासिक किल्ला प्राचीन काळातील भव्यतेचे प्रतीक आहे. येथून परिसराचे विहंगम दृश्य पाहता येते. इतिहासप्रेमींसाठी हे ठिकाण अत्यंत महत्त्वाचे आहे.

निसर्गप्रेमींसाठी कोका अभयारण्य एक उत्तम पर्याय आहे. हे अंभोऱ्यापासून ४० किलोमीटर अंतरावर आहे. हिरवाईने भरलेले हे अभयारण्य विविध प्राण्यांसाठी आश्रयस्थान आहे. येथे हरणे, रानडुक्कर आणि अनेक दुर्मिळ पक्षी पाहायला मिळतात. छायाचित्रकार आणि वन्यजीवप्रेमींसाठी हे एक नंदनवन आहे. इतिहासप्रेमींना नागरधन किल्ला विशेष आकर्षित करतो. रामटेकजवळ सुमारे ७० किलोमीटर अंतरावर हा किल्ला उभा आहे. स्थापत्यशैली आणि ऐतिहासिक महत्त्व यामुळे हे ठिकाण अनोखे ठरते. अंभोरा संगम हे आणखी एक पवित्र ठिकाण आहे. येथे पाच नद्यांचा संगम होतो. शांत आणि निसर्गरम्य वातावरण ध्यानधारणेसाठी आणि विश्रांतीसाठी उत्तम आहे.

अधिक आध्यात्मिक अनुभव हवा असल्यास रामटेक मंदिराला भेट देणे आवश्यक आहे. हे मंदिर अंभोऱ्यापासून ८० किलोमीटर अंतरावर आहे. भगवान श्री रामाचे हे मंदिर धार्मिक आणि पौराणिक दृष्टिकोनातून अत्यंत महत्त्वाचे आहे. इतिहास, अध्यात्म आणि निसर्ग यांचा अनोखा मिलाफ अनुभवायचा असेल, तर अंभोरा आणि त्याच्या आसपासची ठिकाणे नक्कीच भेट देण्यासारखी आहेत. येथे प्रवास केल्याने मनःशांती आणि आनंद दोन्ही मिळतात.

श्रद्धा आणि भक्तीचा प्रवास

अंभोरा केवळ एक तीर्थक्षेत्र नसून श्रद्धा, शांती आणि निसर्गसौंदर्याने भरलेले एक अद्वितीय ठिकाण आहे. हे गाव अध्यात्म, इतिहास आणि निसर्गाचा सुंदर मिलाफ सादर करते. भगवान शिवाच्या आशीर्वादाने पावन झालेल्या या भूमीत प्रत्येक जण काहीतरी खास अनुभवतो.

नदीच्या शांत प्रवाहाने येथे एक वेगळेच पवित्र वातावरण तयार होते. मंदिराच्या परिसरात फिरताना भक्तिमय ऊर्जा जाणवते. ऐतिहासिक स्थळे आणि अप्रतिम वास्तुकला यामुळे अंभोरा अधिक आकर्षक वाटते. येथे भव्य उत्सव आणि पारंपरिक जत्रा भरतात, ज्यामुळे गावाला नवा रंग चढतो. इतिहासप्रेमी, निसर्गप्रेमी आणि आध्यात्मिक शांतता शोधणाऱ्यांसाठी हे ठिकाण एक परिपूर्ण निवड आहे. नद्यांचा संगम, सुंदर घाट आणि हिरवाईने नटलेला परिसर मन मोहून टाकतो. येथे आल्यावर मनःशांती आणि आध्यात्मिक ऊर्जा मिळते.

या पवित्र भूमीला भेट द्या आणि अंभोऱ्याच्या गूढ आणि मंत्रमुग्ध करणाऱ्या वातावरणाचा अनुभव घ्या.